تومورهای مغزی یا انگل؟
سلولهای سرطانی، از روشهای مختلفی برای زندهماندن و رشد کردن بهره میبرند. سلولهای سرطانی نوعی برتری زیستی و تکاملی نسبت به سلولهای طبیعی دارند که آنها را مجهز به رشد و گسترش میکند.
میخواهیم بدانیم که یک تودهی متشکل از سلولهای سرطانی در مغز چه ویژگیای دارند که به آنها اجازهی رشد در چنین اندام حساسی را میدهد؟!
حتما تا به حال لفظ متاستاز را شنیدهاید. متاستاز به معنی گسترش دور دست یک تومور است. یعنی سلولهای سرطانی مهاجرت کرده و به مناطق دیگر بدن میروند و در آنجا لانهگزینی میکنند. در بین تومورهای نقاط مختلف بدن، سرطان پستان علاقهی شدیدی به مغز دارد و به آن متاستاز میدهد. سلولهای سرطان پستان چه ویژگیای دارند که آنها را مجهز به رشد درون مغز میکند؟
ارتباط کاذب بین سلول سرطانی و نورون!
میدانیم که نورونها به واسطه فضاهایی به نام سیناپس باهمدیگر ارتباط برقرار میکنند و به واسطه سیناپس پیام عصبی از یک نورون به نورون دیگر میروند.
دانشمندان طی مطالعهی جدیدی کشف کردهاند که سلولهای سرطان پستان و سلولهای سرطانهای خود مغز (مثل گلیوما و گلیوبلاستوما که تومور شایع مغزی در اطفال و خردسالان است) میتوانند با سلولهای عصبی سیناپس برقرار کنند!
در واقع این سلولها نسبت به سلولهای سرطانهای دیگر این مزیت را دارند که حاوی ژنهایی هستند که آن ژنها ساخت سیناپس را کنترل میکند. پس مجموعهای از سلولهای سرطان پستان مغز را محیط مناسبی برای زندگی میدانند چرا که میتوانند سیناپس بسازند و از سلولهای عصبی سو استفاده کنند!
هنگامی که این سلولها با نورونها سیناپس تشکیل میدهند به طور دائم از نورونها سیگنال شیمیایی دریافت میکنند که رشد و بقای آنها را تضمین میکند. هنگامی که یک سلول سرطانی به واسطه سیناپس کاذب از نورونها پیام بقا را دریافت کردند ما بین همدیگر نیز اتصالاتی به اسم “اتصالات فاصله دار” دارند که باعث میشود تا سیگنال و پیام بقا و رشد را مابین سلولهای خود رد و بدل کنند.
مطالعات دقیقتر با میکروسکوپ الکترونی و تصویربرداری های مخصوص نشان داد که سیناپسی که در اینجا شکل میگیرد از نوع گلوتاماترژیک بوده و در آن ناقل عصبی گلوتامات آزاد میشود و با اثر بر گیرندههای NMDA و AMPAی گلوتامات پیام عصبی را به سلول سرطانی منتقل میکند. همچنین جریانی که بین سلولهای مختلف از طریق اتصالات شکاف دار برقرار است جریان یونهای پتاسیم است.
تحقیقات و درمان:
مطالعه اپتوژنتیک روی مغز موشهایی که چنین توموری دارند وجود این سیناپسها را تایید کرد.
هم اکنون داروهای ضد تشنجی داریم که میتواند پتانسیل عمل ناشی از گلوتامات را مهار کند. پس به نظر میرسد این داروها برای جلوگیری از رشد تومور مفیدند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، اینجا را کلیک کنید.