چکیده:
صحبت کردن درباره زندگی دیگران، موضوع جالبی برای گفت و گو با جمع دوستان است! گاهی ممکن است این صحبت ها را به غیبت و بدگویی پشت سر دیگران تبدیل کنیم! همه ما حرف زدن پشت سر بقیه را به عنوان یک چیز منفی می شناسیم. و البته درست فکر می کنیم. این رفتار حتی می تواند به نوعی زورگویی و آزار دیگران محسوب شود. اما آیا تا به حال به تاثیرات مثبت آن فکر کرده اید؟ بله درست متوجه شدید: جنبه های مثبت حرف زدن درباره دیگران! در این مقاله با نتایج برخی از تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، آشنا می شویم. چرا مردم پشت سر یکدیگر صحبت می کنند و این کار چه کمکی به شکل گیری روابط اجتماعی می کند؟ کدام شبکه های مغزی در این رفتار درگیر است؟
هنگامی که عبارت “درباره دیگران حرف زدن” را میشنویم، معمولاً آن را با گفتن یا شنیدن چیزهای منفی در مورد شخص دیگری ارتباط میدهیم. تعریف دقیق تر این است که حرف زدن درباره دیگران اغلب هنگامی اتفاق میافتد که شخص مورد بحث در دسترس نباشد. آنچه درباره او می گوییم لزوما منفی نیست. تعجب کردید؟ حرف زدن درباره دیگران می تواند به عنوان یک راه برای برقراری ارتباط شناخته شود. از این طریق اطلاعاتی را در اختیار یکدیگر می گذاریم و با بقیه اعضای گروه احساس نزدیکی می کنیم. مسئله مهم آن چیزی است که درباره دیگران می گوییم.خوب یا بد بودن اطلاعاتی که می گیریم، مفید یا مخرب بودن این رفتار را تعیین می کند. مسئولیت پذیری ما تعیین می کند درباره دیگران حرف های مثبتی بزنیم یا خیر.
بیایید مثالی را مرور کنیم: فرض کنید شما می دانید یکی از همکلاسی هایتان نمرات ضعیفی در درس ریاضی می گیرد. با خواهرتان درباره مشکل او حرف می زنید زیرا می دانید خواهر شما در ریاضی خیلی خوب است و می تواند به دوستتان کمک کند. اشتباه زمانی است که ضعیف بودن یکی از همکلاسی هایتان را با همه کلاس به اشتراک بگذارید.
گاهی ممکن است آنچه می گوییم نه اثرات منفی داشته باشد و نه اثرات مثبت. مثلا تعریف اینکه یکی از بچه های کلاس درحال اسباب کشی است نه به ضرر او تمام می شود و نه لطفی برای او دارد. دقت کنید. آنچه اینجا بحث می شود از بین بردن حریم شخصی افراد و به اشتراک گذاشتن رازهای آن ها، حتی با قصد کمک، نیست.
صحبت کردن از دیگران می تواند مثبت، منفی یا خنثی باشد. مثلا قضاوت دیگران منفی محسوب می شود.
سیستم پاداش مغز زمانی که پشت سر دیگران صحبت می کنیم فعال است.
چرا پشت سر دیگران حرف می زنیم؟
برخی محققان معتقدند هدف بعضی از ما از غیبت کردن، چیزی فراتر از پخش کردن شایعه است.
گاهی پشت سر دیگران صحبت می کنیم تا از خودمان محافظت کنیم! زمانی که اعضای یک گروه غیبت می کنند، قوانین پنهان گروه، رفتارهایی که توسط گروه قبول شده یا رد می شود، آشکار می شوند. به این ترتیب اعضای گروه متوجه می شوند چگونه رفتار کنند تا سوژه بعدی صحبت نباشند.
برای بعضی افراد این مدل صحبت ارزش یادگیری دارد. انسان موجودی اجتماعی است. مثال زدن و شنیدن تجربه های دیگران برای او ارزش یادگیری دارد.
برای برخی دیگر، حرف زدن درباره دیگران تفریح محسوب می شود. از طرف دیگر، این رفتار کمک می کنند تا افراد به هم نزدیک تر شوند. مثلا صحبت کردن درباره بازیکنان فوتبال یا یک گروه موسیقی خاص می تواند به انسان ها کمک کند علایق مشترکشان را پیدا کنند.
پشت سر دیگران حرف زدن می تواند برای انسان لذت بخش باشد
در یک مطالعه، نواحی مغزی افراد هنگام شنیدن حرف های مثبت و منفی درباره دیگران بررسی شد. در این پژوهش، شرکت کنندگان پس از شنیدن شایعاتی از زندگی افراد معروف باید سطح هیجان خود را گزارش می کردند. حتی زمانی که افراد از شنیدن حرف های منفی درباره افراد معروف احساس خوشحالی نداشتند، نواحی مغزی مربوط به سیستم پاداش مغز فعال می شدند. سیستم پاداش همان سیستمی است که در سایر فعالیت های لذت بخش مانند خوردن شکلات یا بازی با دوستان فعال می شود. از این مشاهده، دانشمندان نتیجه گرفتند اطلاعات گرفتن درباره دیگران چه مثبت و چه منفی می تواند سیستم پاداش مغز را فعال کند. مغز دوست دارد که درباره دیگران بیشتر بداند.
چه کسانی از حرف زدن درباره بقیه بیشتر لذت می برند؟
پاسخ این سوال به چند عامل بستگی دارد. مثلا اینکه صحبت ها حول چه موضوعی شکل بگیرد، افرادی که در این هم صحبتی مشارکت می کنند چند ساله هستند یا جنسیت آن ها چیست. مثلا در میان نوجوانان، به نظر می رسد نوجوانان محبوب بیشتر از حرف زدن درباره دیگران لذت می برند. آن ها ممکن است این را راهی برای جلب توجه دیگران بدانند.
حرف زدن پشت سر دیگران، کدام نواحی مغزی را فعال می کند؟
نواحی فعال در مغز
زمانی که درباره دیگران صحبت می کنیم، نواحی مختلفی در مغز فعال می شوند. اولین قسمت، نواحی مربوط به حافظه است. ما ابتدا در حافظه خود جستجو می کنیم تا به یاد بیاوریم درباره شخص دیگری چه فکر می کنیم. او را آدمی خسته کننده، شگفت آور یا مغرور می دانیم؟ در حین گفتگو صداهایی که می شنویم را پردازش می کنیم. بنابراین علاوه بر نواحی مربوط به حافظه، قشر شنوایی نیز درگیر است. برای درک آنچه شنیده ایم، نیازمند فعالیت ورنیکه هستیم. ورنیکه ناحیه ای از مغز است که امکان درک معنای کلمات را فراهم می کند. قسمت دیگری که در این فعالیت درگیر است، لوب قدامی پیشانی است. این ناحیه اطلاعات فرد را با یکدیگر هماهنگ می کند. مثلا نام او، رشته ای که می خواند، ویژگی های شخصیتی اش و …. در نهایت آمیگدال یا بادامه به ما کمک می کند تا احساساتی که از گفتن و شنیدن این صحبت ها به ما دست می دهد را شناسایی و ابراز کنیم. با توجه به آنچه خواندیم شبکه ی پیچیده ای از مغز در این فعالیت دخیل است. بنابراین دفعه بعدی که تصمیم گرفتیم درباره دیگران صحبت کنیم، بهتر است اول مطمئن شویم کسی که درباره اش صحبت می کنیم و آنچه می گوییم ارزش مصرف این همه انرژی را دارد!