“نیدا” یا مؤسسهی ملی سوءمصرف مواد، سازمانی دولتی در ایالات متحدهی آمریکاست که مأموریت اصلی آن پیش بردن مردم بهسوی استفاده از قدرت دانش برای مبارزه با سوءمصرف مواد و اعتیاد میباشد.
ایدههای اولیهی تشکیل این سازمان به سال ۱۹۳۵ باز میگردد؛ زمانی که مطالعه بر روی اعتیاد در یکی از بیمارستانهای ایالت کنتاکی آمریکا آغاز شد. این سازمان در سال ۱۹۴۸ “مرکز مطالعات اعتیاد” نامگذاری شد. در کنار این پروژه، دو پروژهی دیگر نیز با نامهای “شبکهی هشدار سوءمصرف مواد” و “نقشهبرداری ملی سوءمصرف مواد” در سال ۱۹۷۲ شروع شد. در نهایت تمام این پروژهها تحت سیاست ملی مبارزه با سوءمصرف الکل، مواد و نیز سلامت ذهن در زیر سلطهی مؤسسهی ملی سوءمصرف مواد “نیدا” ادامه یافت. در سال ۱۹۹۲ نیدا به عضویت مؤسسهی سلامت ملی آمریکا درآمد.
یکی از مهمترین دستاوردهای نیدا، استفاده از علم برای مشخص کردن مفاهیم اصلی در زمینهی سوءمصرف مواد مخدر است. تا مدتها تصور میشد که اعتیاد تنها نوعی وابستگی فیزیکی و یا فیزیولوژیک است، اما امروزه میدانیم که اعتیاد جنبههای فیزیولوژیک، رفتاری و اجتماعی دارد و برای داشتن رویکردی مناسب جهت مبارزه با اعتیاد و درمان بیماران تمامی این جنبهها باید مورد توجه قرار گیرد.
این مؤسسه، در طی چندین دههی گذشته تلاش زیادی برای اصلاح رویکرد محققان و پزشکان در جامعه و دولت ایالات متحده در حوزهی اعتیاد کرده است و نتایج نسبتاً درخشانی نیز کسب کرده است.
نیدا از پروژههای درمانی زیادی حمایت کرده است که از جملهی آنها میتوان به توسعهی استفاده از چسبها (patch) و آدامسهای نیکوتین اشاره کرد. محققان نیدا همچنین استفاده از لواستیلمتادون را برای ترک اعتیاد به هروئین توصیه دادهاند. از درمانهای دیگری که این مؤسسه از آنها حمایت میکند، میتوان به استفاده از متادون و بوپرنورفین برای ترک اعتیاد اشاره کرد. نیدا برآورد کرده است که هر دلار سرمایهگذاری بر روی اعتیاد به مواد میتواند ۴ الی ۷ دلار برای جامعه سوددهی داشته باشد. در کنار تمامی این پروژهها نیدا نگاهی ویژه به بیماریهای مرتبط و یا ناشی از اعتیاد، مانند ایدز و هپاتیت دارد. دکتر نورا ولکوو در سال ۲۰۰۳ مدیریت انستیتوی ملی مواد مخدر آمریکا را برعهده گرفت. نورا ولکوو به اعتیاد به چشم یک بیماری مغزی نگاه میکند و مقالات بسیاری نیز در این حیطه با این دیدگاه به چاپ رسانده است. او به عنوان یک روانپزشک و محقق پیشرو در مطالعات تصویربرداری مغز در اعتیاد تلقی میشود.
بیشتر مطالعات او بر روی تغییرات سیستم پاداش مغز و سطوح دوپامین در طی فرآیند اعتیاد متمرکز است. او در یکی از سخنرانیهای خود بهاین نکته اشاره میکند که بسیار خوششانس بوده است؛ چرا که شروع مطالعات او بر روی اعتیاد با پیشرفت خارقالعادهی فناوریهای تصویربرداری عصبی همزمان شده بود. او بر روی عملکردهای لوب پیشانی مغز و نقش سیستمهای مختلف در طی مراحل مختلف اعتیاد تحقیق کرده است. از دیگر حوزههای تحقیقاتی که نورا ولکوو به آن پرداخته است، میتوان به اختلال نقص توجه، بیشفعالی، چاقی و پیری اشاره کرد.
نورا ولکوو در مکزیک متولد شد. در همان کشور وارد دانشکدهی پزشکی شد. در همان سالهای آخر دوران تحصیلش مقالهای در مجلهی ساینتیفیک امریکن توجه او را به خود جلب کرد. این مقاله در مورد فناوری PET نوشته شده بود، که یک وسیلهی تصویربرداری از مغز است که به ما فرصت میدهد تا عملکرد مغز انسان را بهتر ارزیابی کنیم. همان سال او پدرش را قانع کرد تا به آمریکا برود و در دانشگاه نیویورک به طور داوطلبانه بر روی این پروژه کار کند. این بار نورا برای یافتن پاسخ سؤالاتش یک ماشین پیشرفته در اختیار داشت.
ما چگونه بر رفتارمان کنترل داریم؟
چه چیزی ما را به سمت رفتارهایمان سوق میدهد؟
چه چیزی شخصیت ما را تشکیل میدهد؟
نورا ولکو در سال 2007 در لیست 100 چهرهی برتر مجلهی تایمز قرار گرفت.
دکتر ولکو همواره تلاش کرده است تا عبارتی را همگانی کند: فقط بگو نه!
قطعاً تا بهحال همهی ما در شرایطی قرار گرفتهایم که مجبور به انجام کاری شدهایم که دلمان نمیخواسته است. شاید یک نه گفتن ساده بتواند از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کند. اگر بخواهیم تمام پژوهشهای ولکوو را در یک واژه خلاصه کنیم “دوپامین” بهترین خواهد بود. دوپامین، انتقالدهندهای عصبی است که در مدارهای اساسی مغز ما برای به دست آوردن پاداش حرف اول را میزند. سیستمهای دوپامینی در مغز افراد مبتلا به اعتیاد دچار نقص میشود و این نقص حتی مدتهای طولانی بعد از ترک هم باقی میماند. شاید فردی بتواند کوکائین را ترک کند و از دست اثرات سمی و روانی ناشی از دریافت و ترک آن در کوتاهمدت خلاص شود، اما به این راحتی نمیتوان مدارهای دیگری را که با سیستم پاداش مغز و کوکائین (یکی از اعتیاد آورترین مواد مخدر) مرتبط شدهاند، خاموش کرد و اینجاست که مسئلهی اعتیاد پیچیده میشود و فراتر از ابعاد شخصی، کل جامعه را درگیر خود میسازد. روی دیگر اعتیاد علاوه بر آن که یک پدیدهی زیانآور است، تابو بودن آن است. در اینجا بسیاری از افراد معتاد حتی تقاضای کمک نمیکنند. نورا ولکوو در مصاحبهای پدربزرگ خود را مثال میزند که به خاطر الکلیسم خودکشی کرد، اما مادرش تا آخرین سالهای زندگیاش این اتفاق را مانند یک راز نگه داشته بود و آن را حتی برای دختر خود که در مورد اعتیاد مطالعه میکرد، تعریف نکرد.
مأموریت اصلی سازمان نیدا پیشبردن دانش در راستای درک علل ایجاد اعتیاد و همچنین نتایج زیان بار آن میباشد، تا از این دانش در راستای بهبود سلامت افراد و جامعه استفاده شود. این مأموریت دو بخش اصلی دارد:
1. پشتیبانی و مدیریت استراتژیک از پژوهشهای پایه و بالینی در حوزهی سوء مصرف مواد (که شامل نیکوتین هم میشود) که نتایج زیانبار مکانیسمهای نوروبیولوژیک رفتاری و اجتماعی اعتیاد را مورد بررسی قرار میدهد.
2. اطمینان از استفادهی مؤثر و درست از مطالعات علمی، اشاعهی آن برای بهبود برنامههای پیشگیری و درمان اختلالات سوءمصرف مواد و نیز ارتقاء دانش عموم مردم در مورد اعتیاد در کنار تغییر نگاه عموم افراد که اعتیاد را به عنوان یک بیماری مغزی تلقی کنند.
برنامهی استراتژیک نیدا که از سال ۲۰۱۶ تا سال ۲۰۲۰ ترسیم شده، به چهار مرحلهی اصلی تقسیم میشود:
1. مرحلهی اول: شناسایی علل بیولوژیک، محیطی، رفتاری و اجتماعی و نیز پیامدهای سوءمصرف مواد در طول زندگی.
پیشرفت فناوری در طی سالهای اخیر محققان را قادر ساخت هاست تا فاکتورهای دخیل در ایجاد و حفظ فرآیند اعتیاد را با دقت بسیار زیادی بررسی کنند. اینکه این فاکتورها چگونه منجر به ایجاد اعتیاد میشوند؟ و در مراحل مختلف آن چه نقشی دارند؟ و در نهایت چه تأثیری بر رفتار جامعه یا خود افراد خواهد داشت؟
1.1 مشخص کردن نقش ژنتیک و عوامل نوروبیولوژیک محیطی و اجتماعی و نیز عوامل رشد و تکامل سیستم عصبی به عنوان فاکتورهای خطر در ایجاد وابستگی و سوءمصرف مواد
1.2 شناسایی عواملی که بر مسیر ابتلاء به اعتیاد اثر میگذارد.
1.3 مشخص کردن اثرات سوءمصرف مواد، اعتیاد و ترک بر روی ژنها، مولکولها، سلولها و مدارهایی از مغز که در رفتار و سلامت در طول عمر افراد نقش دارند.
1.4 شناسایی اثرات سوءمصرف مواد و سایر اختلالات همراه
2. مرحلهی دوم: توسعهی استراتژیهای جدید و اصلاحشده برای جلوگیری از رشد مصرف مواد و آثار زیانبار آن.
ما اکنون شواهد قانعکنندهای در اختیار داریم که مداخلات پیشگیرانه تا چه حد میتواند از افراد و جامعه در برابر سوءمصرف مواد حفاظت کند. نیدا برای طراحی و ایجاد رویکردهای پیشگیرانه از پژوهشهایی حمایت میکند که علوم پایه را با مکانیسمهای درگیر در ایجاد اعتیاد تلفیق میکند. برای رسیدن به این هدف مؤسسهی نیدا از پروژههایی با اهداف زیر حمایت میکند:
2.1. مشخص کردن مکانیسمهایی که احتمال ابتلای فرد به اعتیاد را بالا میبرد.
2.2. توسعه و آزمایش مداخلات پیشگیرانهای که بر مکانیسمهای ابتلا به اعتیاد در سوءمصرف مواد اثر میگذارد.
2.3. توسعه و آزمایش استراتژیهایی که به طور مؤثر و مداوم مداخلات پیشگیرانهی اعتیاد را بر اساس شواهد مورد بررسی قرار میدهد.
2.4. توسعه و آزمایش راهبردهای جدید برای جلوگیری از تجویز داروهای مخدر و اعتیاد آور.
3. مرحلهی سوم: طراحی درمانهای نو و توسعهیافته برای کسانیکه از سوءمصرف مواد رنج میبرند.
علیرغم پیشرفت بسیار زیاد ما در فهم بیولوژی اعتیاد هنوز درمانهای موجود برای ایجاد بازگشت مداوم و مؤثر افراد دچار اختلال سوءمصرف مواد به زندگی، محدود و کم است. به هر حال درمانهای جدیدی در حال توسعه هستند که ممکن است در سالهای آینده به پروتکلهای درمانی اضافه شوند. این درمانها شامل استفاده از داروهای جدید، رفتاردرمانی، واکسنها، بیوفیدبک، دستکاری فعالیت مغز به وسیلهی TMS(تحریک فراجمجمه ای مغز) و DBS (تحریک عمقی مغز) میشود.
برای تسهیل استفاده از درمانهای جدید، نیدا از پروژههای زیر حمایت میکند:
3.1. توسعه و آزمایش درمانهای جدید بر اساس دانش اعتیاد
3.2. توسعه و آزمایش معیارهایی که کیفیت بالای درمان را میسنجند.
3.3. شناسایی بیومارکرهایی که پاسخ به درمان و همچنین بازگشت به اعتیاد را پیشبینی میکنند.
3.4. توسعه و آزمایش راهبردهایی که به طور مؤثر و مداوم درمانهای مبتنی بر شواهد را به کار میگیرند.
4. مرحلهی چهارم: توسعهی نقش پژوهشها و برنامههای سازمان نیدا در سلامت عمومی
همواره میان دانش به دستآمده و به کار بردن آن برای ارتقاء سلامت عمومی شکاف وجود داشته است. این سازمان تلاش میکند تا این شکاف را با استراتژیهایی که به کار میگیرد، پر کند. تلاش نیدا بیشتر در راستای عملی ساختن تصمیمگیریهایی است که بر اساس دانش به دست آمدهاند و سلامت عمومی مردم را ارتقاء میدهد که شامل موارد زیر میشود:
4.1. تعیین تأثیر سوءمصرف مواد بر افراد خانوادهها و جامعه
4.2. روشن ساختن سیاستهای مرتبط با سوءمصرف مواد، سلامت عمومی و رفاه
4.3. توسعه همکاری استراتژیک با جامعه و دولت جهت بهبود اشاعه و به کارگیری پژوهشهای مبتنی بر شواهد در سیاستگذاریها و عمل به آن
منبع: مجله مغز و شناخت، شماره 10، تابستان 1398