پای هوش که در میان باشد؛ ما زمان و انرژی زیادی را صرف بحث می کنیم. در این سال ها تعاریف متعددی برای آن ارائه کرده ایم. بارها فاکتورهای تاثیرگذار بر آن را مطالعه کرده ایم و اکنون، یکی از نگران های ما حضور هوش مصنوعی در این عرصه رقابت است.
بیایید کمی منصفانه تر نگاه کنیم. برای گونهای که وجه تمایز خود با سایر موجودات را هوشمندی می داند؛ نوع انسان بیش از حد خرابکاری نکرده است؟ بحران های محیط زیستی، جنگ شیمیایی، تولید سلاح هسته ای و شاهکارهایی از این دست، محصول همان هوشمندی است که ما را از سایر جانوران متمایز کرده است؟ اجازه دهید سوالم را به شیوه ی دیگری مطرح کنم. شما چه تعریفی برای هوشمندی ارائه می کنید؟ آیا هوشمندی واقعا محدود به انسان است؟
اگر بخواهیم فروتنانه خود را با سایر جانوران مقایسه کنیم، اعتراف به سرعت بیشتر در یوزپلنگ ها، قدرت بینایی بالاتر در عقاب یا بویایی اعجاب انگیز در سگ ها چندان کار سختی به نظر نمی رسد. تا پیش از داروین، غالب جهان علم جایگاه انسان را میان سایر جانوران از جهت هوشمندی متمایز می دانست. او یکی از اولین اندیشمندانی بود که ادعا کرد هوشمندی انسان محصول فرگشت بوده و مانند سایر ویژگی های زیستی با انتخاب طبیعی تکامل پیدا کرده است. امروزه پژوهشگران توانمندی های شناختی قابل توجهی در گونه های دیگر جانوران کشف کرده اند. از نگاه آن ها، این توانمندی ها دیگر لزوما خاص نوع انسان نیست. هشت پاهایی که حل مسئله می کنند، فک هایی که استدلال منطقی دارند، بکارگیری ابزارها در کلاغ ها، شمارش در پرندگان و ارتباط با اصوات پیچیده در وال ها، همه نمونه هایی از وجود توانمندی های شناختی در سایر جانوران است. در بعضی تکالیف شناختی، مانند حافظه کوتاه مدت، ممکن است شامپانزه ها از ما بهتر عمل کنند!
جشنواره جهانی علم (زیر نظر سازمان غیرانتفاعی جشنواره بنیاد علوم) در یک گفتگوی مفصل، به بازتعریف هوشمندی با نگاهی بر توانمندی های سایر جانوران پرداخته است. در این گفتگو، شنونده وجوه تشابه و تمایز هوشمندی در انسان، از زبان متخصصان خواهیم بود. اگر به این مبحث علاقمندید، شما را به شنیدن این گفتگوی جذاب دعوت می کنیم.
نگران نباشید. ما هنوز هم خاص هستیم! اما شاید نه آنطور که قبل تر تصور می کردیم. شاید جمعیت و تنوعمان، از آنچه فکر می کردیم، کمی بیشتر است!