1. خطای لنگر
مردم بیش از حد به اولین بخش اطلاعاتی که دریافت میکنند متکی هستند. در مذاکره در مورد درآمد، هر کسی که اولین پیشنهاد را دهد، طیف وسیعی از احتمالات منطقی را در ذهن هر فرد ایجاد میکند.
2. راهحل دم دست
مردم اهمیت اطلاعاتی را که در دسترس آنها قرار دارد، بیشتر در نظر میگیرند. یک فرد ممکن است استدلال کند که سیگار کشیدن ضرری برای سلامتی ندارد چون کسی را میشناسد که تا ۱۰۰ سال زندگی کرده است و روزانه سه بسته سیگار میکشیده.
3. اثر ارابه موسیقی
احتمال پذیرش یک باور توسط یک فرد براساس تعداد افرادی که آن باور را پذیرفتهاند، افزایش مییابد. این شکل قدرتمندی از تفکر گروهی است و یکی از علتهایی است که منجر میشود جلسات بیثمر باشند.
4. سوگیری نقطه کور تعصب
عدم تشخیص سوگیریهای شناختی خودتان در نوع خودش یک سوگیری است. افراد به سوگیریهای شناختی و انگیزشی بیشتر در دیگران توجه میکنند تا در خودشان.
5. سوگیری حمایت از انتخاب
زمانی که چیزی را انتخاب میکنید، در مورد آن احساس مثبتی دارید، حتی اگر آن انتخاب ایرادهایی داشته باشد. مثل زمانی که حس مثبتی به سگتان دارید با وجود اینکه دیگران را گاز میگیرد.
6. سوگیری خوشهانگاری
این خطا در ارتباط با تمایل به دیدن الگو در رویدادهای تصادفی است که مهمترین استدلال غلط در شرطبندی به حساب میآید. مانند زمانی که در بازی رولت روسی بعضا با چند بار اتفاق افتادن رنگ قرمز به صورت متوالی احتمال بیشتری برای پیروزی با رنگ قرمز قائل هستیم.
7. سوگیری تأیید
ما تمایل داریم تنها اطلاعاتی را بپذیریم که باورهای ما را تأیید میکند. به همین دلیل بیشتر سراغ منابع یا افرادی هستیم که نظراتشان همسو با عقاید ما باشد.
8. سوگیری محافظهکاری
حالتی که افراد شواهد قبلی را بر شواهد یا اطلاعات جدیدی که ظهور کردهاند، ترجیح میدهند. مثل زمانی که افراد خیلی دیر پذیرفتند که زمین گرد است چون آنها درک اولیه خود را از مسطح بودن سیاره حفظ کرده بودند.
9. سوگیری اطلاعات
تمایل به جمعآوری اطلاعات بیشتر در حالی که در عمل بی تأثیر است. اطلاعات بیشتر همیشه بهتر نیست. با اطلاعات کمتر، افراد اغلب میتوانند پیشبینیهای دقیقتری انجام دهند.
10. اثر شترمرغ
تصمیم به چشم پوشی از اطلاعات خطرناک یا منفی مثل شترمرغی که هنگام ترس سرش را زیر شن فرو میبرد. تحقیقات نشان میدهند که سرمایهگذاران ارزش داراییهای خود را در طول بازارهای بد به طور قابلتوجهی کمتر بررسی میکنند.
11. سوگیری نتیجهنگری
تصمیمگیری براساس نتیجه به جای اینکه به فرآیند تصمیمگیری دقت شود. تنها به این دلیل که شما در لاس وگاس پول زیادی برنده شدهاید به این معنی نیست که قمار کردن یک تصمیم هوشمندانه بوده است.
12. اعتماد به نفس بیش از حد
برخی از ما در مورد تواناییهای خود بسیار مطمئن هستیم و این باعث میشود که در زندگی روزمره خود ریسک بیشتری را متحمل شویم. متخصصان بیش از افراد عادی در معرض این سوگیری قرار دارند، زیرا بیشتر متقاعد شدهاند که حق با خودشان است.
13. اثر پلاسبو
وقتی باور میکنید که چیزی تأثیر خاصی روی شما خواهد داشت، وقتی که نتیجه بدست آمده حاصل انتظار ما بوده است. در پزشکی، افرادی که دارونما میگیرند، گاها همان تأثیرات فیزیولوژیک گیرندگان داروی واقعی را تجربه میکنند.
14. سوگیری نوآوریگرایی
یک خطای شناختی است که در آن افراد بیش از حد برای فواید یک نوآوری ارزش قائل هستند و به محدودیتها و نواقص آن کمتر توجه میکنند.
15. سوگیری تازهگرایی
این خطای شناختی مربوط به تمایل به وزندهی بیشتر به آخرین اطلاعات به نسبت دادههای قدیمیتر است. سرمایهگذاران اغلب فکر میکنند که بازار همیشه شبیه امروز خواهد بود و تصمیمات غیرعقلانی میگیرد.
16. تمرکز بر موارد برجستهتر
این سوگیری مربوط به تمایل ما به تمرکز بر برجستهترین ویژگیهای یک فرد یا مفهوم است. وقتی به مرگ فکر میکنید، ممکن است نگران این باشید توسط یک اتفاق نادر کشته شوید، تا چیزی که از نظر آماری محتملتر است؛ مثل مردن در تصادف با ماشین.
17. سوگیری ادراک گزینشی
این خطا مربوط به مجوزی است که ما به انتظاراتمان میدهیم تا بر درکمان از دنیا تأثیر بگذارد. در واقع مسائل را آنطور که میپسندیم برداشت میکنیم نه آنطور که در واقعیت وجود دارند.
18. سوگیری تفکر قالب
این خطا مربوط به انتظار داشتن از یک گروه یا فرد برای داشتن ویژگیهای خاص بدون داشتن اطلاعات واقعی در مورد آن فرد یا گروه است. این کار به ما اجازه میدهد تا به سرعت غریبهها را به عنوان دوست و یا دشمن تشخیص دهیم اما اغلب افراد از این مورد به درستی استفاده نمیکنند.
19. سوگیری دوامنگری
خطایی که از تمرکز صرف بر روی مثالهای باقیمانده ناشی میشود و باعث میشود که ما در مورد یک وضعیت قضاوت نادرستی داشته باشیم. برای مثال، ممکن است فکر کنیم که کارآفرین بودن آسان است زیرا نام همه کسانی که شکست خوردند را نشنیدهایم.
20. خطای تمایل به ریسک صفر
جامعهشناسان دریافتهاند که ما قطعیت را دوست داریم حتی اگر فایدهای نداشته باشد. حذف کامل ریسک به این معنی است که هیچ شانسی برای بروز آسیب وجود ندارد.
منبع: مجله مغز و شناخت، شماره 14، تابستان 1399