آیا می توانیم یاد بگیریم که چگونه فراموش کنیم؟
تاریح انتشار: دسامبر 12, 2018
محققین علوماعصاب به تازگی متوجه شدند که مغز چگونه مرکز حافظه خود را کنترل میکند.
وقتی قابلمه داغ از روی اجاق برمیگردد، به طور رفلکسی دست خود را خیلی سریع به عقب میکشیم. این پروسه به دلیل کنترل اختصاصی مغز بر روی شکستن زنجیره دستورهای اتوماتیک است. شواهد نشان دادند این پروسه میتواند در بازیابی خاطرات هم رخ دهد بدین شکل که مغز از به یاد آوردن خاطراتی که بالقوه دردناک هستند جلوگیری میکند.
درون مغز، خاطرات به شکل شبکهای قرار میگیرند، به همین دلیل است که به یاد آوردن یک خاطره به طور ناخودآگاه و بدون تلاش فرد باعث بازیابی خاطرات دیگر هم میشود.
به گفته محققین وقتی ما سعی میکنیم خاطرهای را به یاد آوریم، مغز خاطرات دیگری را هم که مدنظر ما نیستند، به یاد ما میآورد. اما وقتی آن خاطره، خاطرهای دردناک باشد چه اتفاقی رخ میدهد؟ انسان در برابر این پروسه بازیابی خاطرات بدون کمک نیست. منطقهای در ناحیه پیشانی میتواند فعالیتهای هیپوکمپ (ناحیهای مهم در حافظه) و بازیابی خاطرات را مهار کند.
دانشمندان برای بررسی اثر مهار کردن هیپوکمپ آزمایشی طراحی کردند؛ از ۳۸۱ دانشآموز درخواست شد تعدادی کلمه را که ارتباطی بینشان نبود، حفظ کنند. سپس از آنها خواسته شد کلمات را به یاد آورند. در مرحله بعدی، پس از نشان دادن چند کلمه تصاویر نامرتبط با آنها را نشان دادند و بعد از آنها خواستند کلمات را به یاد آورند. طبق نتایج در مرحله اول کلمات را ۴۰ درصد بهتر از مرحله دوم به یاد آوردند. در واقع نشان دادن تصاویر نامرتبط قبل و بعد بعضی کلمات باعث مهار شدن هیپوکمپ میشود؛ زیرا در این حالت مغز نمیخواهد تصاویر را حفظ کند و در جهت فراموش کردن آنها تلاش میکند و این فراموشی، به خاطر همان شبکهای که ذکر شد، باعث فراموشی گستردهتر و فراموشی کلمات هم میشود.
از این پدیده تحت عنوان «سایه فراموشی» یاد میشود. متخصصین میگویند به همین دلیل است که وقتی ترومایی به فرد وارد میشود و فرد تلاش میکند آن را فراموش کند، در به یاد آوردن سایر اتفاقات اطراف همان تروما هم دچار مشکل میشود.
علیرغم وجود پدیده سایه فراموشی، سعی در فراموش کردن میتواند بسیار مفید باشد و خیلی کمککننده خواهد بود اگر هنر فراموش کردن را بیاموزیم. و این مستلزم بررسیهای بیشتر در این زمینه و نقش هیپوکمپ میباشد.