مغز ما چقدر قابلیت تغییر دارد؟ این همواره پرسشی بوده که در طول تاریخ پاسخهای متفاوتی به آن داده شده است. اما در چند سال اخیر و به خصوص با پیشرفتهای مطالعات تصویربرداری و همچنین تحقیقات در سطح مولکولی، نگاه ما به مغز به عنوان یک بخش غیر قابل تغییر عوض شده است. اما همواره باور اینکه مغز قابلیت تغییر دارد و اصطلاحاً انعطافپذیر است، برای خیلیها سخت است و انعطافپذیر بودن مغز را صرفاً مختص نوشتن در مقالات علمی و کشفیات محققان در لابهلای صفحات کتابهای حجیم میدانند. اما انعطافپذیری مغز اتفاقی است که در زندگی روزمرهی ما جاری است؛ هر روز مغز ما نسبت به دیروز تغییر مییابد. اما باز هم برای اینکه انعطافپذیری مغز برایمان باورپذیرتر شود به دیدن نمونههای واقعی در زندگی روزمره نیاز داریم. نورومن دویج، نویسنده و استاد روانپزشکی دانشگاه تورنتو، با نوشتن کتاب “مغزی که خود را تغییر میدهد” توانسته است این نیاز ما را تا حدودی برطرف کند. در این کتاب با نمونههایی واقعی از انسانها آشنا میشویم که انعطافپذیری مغز توانسته است زندگی آنها را دگرگون سازد. فردی که سکته کرده بود و نمیتوانست حرف بزند، دوباره این توانایی را به دست آورد. کسی که به دلیل اضطراب و افسردگی زندگیش را پر از بحران میدید، بهتر شد. کودکی که فلج مغزی داشت توانایی راه رفتن مثل افراد عادی را به دست آورد. شگفتانگیزتر از همه زنی بود که با یک نیمکرهی مغزش مثل دیگران زندگی عادی و آرامی برای خود ساخت! دویج با سفر به نقاط مختلف دنیا و بحث با دانشمندان و همچنین نمونههای واقعی کسانی که به راز انعطافپذیری مغزشان پی برده بودند، مطالبی بسیار خواندنی را در کتابش جمع آوری کرد.
نورمن دویج در فصل سوم کتاب خود از فردی به نام مایکل مزنیچ یاد می کند. او از برجستهترین محققان دنیا در زمینهی انعطافپذیری مغز است و تخصص او در افزایش توانایی افراد برای فکر کردن و درک کردن با طراحی مجدد مغز است. وی معتقد است که تمرین مغز میتواند به اندازهی دارو برای بیماران درگیر موارد شدید اسکیزوفرنی مؤثر باشد و نیز باعث پیشرفتهای چشمگیری در عملکردهای شناختی، چگونگی یاد گرفتن، درک کردن، فکر کردن و به خاطر آوردن، حتی در افراد مسن، میشود. او نیز معتقد است که میتوان ساختار مغز را تغییر داد و ظرفیت آن برای یادگیری را افزایش داد. خوشبختانه این کتاب ارزشمند به زبان فارسی نیز ترجمه شدهاست و چند انتشارات آن را به چاپ رساندهاند. کتابی مفید برای درک شگفتیهای دنیای بیکران مغزمان!
منبع: مجله مغز و شناخت، شماره 7، پاییز 1397