یک جفت ساختار به اندازه شست دست در اعماق مغز ما وجود دارد که برای توانایی یادگیری و به یاد آوردن ما بسیار ضروری است. با توجه به شکل این ساختارها به نام هیپوکامپوس شناخته میشوند، که در یونانی به معنی اسب آبی است. این نواحی از مغز یک قابلیت منحصر به فرد دارند؛ آنها میتوانند روزانه نورونهای جدیدی بسازند. مطالعات جدید نشان میدهند روزانه 700 نورون جدید در هیپوکامپ ساخته میشود. ولی بیشتر این نورونها زنده نمیمانند و میمیرند. آنها برای تبدیل به یکی از نورونهای فعال هیپوکامپ در ابتدای کارشان، یعنی فاز پیش از بلوغشان، به پشتیبانی و کمک زیادی نیاز دارند.
تحقیقات نشان میدهد ما میتوانیم نورونهای بیشتری تولید کنیم (نسبت به 700 تایی که بالاتر گفتیم)، و آنها را طی هفتهها تا ماهها به بلوغ کامل برسانیم.
بهترین راه برای تولید نورونها در هیپوکامپ ورزش کردن است. در یک مطالعه بین دو گروه موش که یک سری در قفسشان چرخهایی داشتند که میتوانستند روی آن بدوند و گروهی که در قفس معمولی و بدون چرخ بودند؛ معلوم شد که گروه اول نورونهای بسیار بیشتری در هیپوکامپشان تولید کردهاند. مطالعات دیگر نشان دادهاند افرادی که به صورت منظم ورزش میکنند و از نظر فیزیکی روی فرم هستند، هیپوکامپ بزرگتری دارند. هرچه بیشتر راه بروید هیپوکامپتان بزرگتر خواهد شد و خطر ابتلایتان به بیماری آلزایمر کمتر میشود. بررسی دیگری نشان میدهد که راه رفتن به اندازهی 1 مایل در روز (1.6 کیلومتر)، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را 48% کاهش میدهد.
بررسیهای اخیر نشان میدهد هیپوکامپ حتی بدون تولید نورونهای جدید هم میتواند رشد کند. نورونهای نابالغ و کوچکی که هر روز ساخته میشوند در صورتی که تغذیه خوب، اکسیژن فراوان، یک مولکول به نام BDNF (Brain Derived Neurothrophic Factor) و تحریک به اندازه داشته باشند، میتوانند رشد کنند و بزرگتر و قویتر شوند. یکی از راههایی که میتوانیم به این نورونهای نابالغ کمک کنیم این است که از رژیم غذایی مدیترانهای پیروی کنیم؛ که شامل روغن زیتون، ماهی سالمون، آجیل و سایر غذاهایی میشود که امگا 3 بالایی دارند. تحقیق اخیر نویسنده نشان میدهد که سطح خونی بالاتر این اسیدهایچرب ،که در واقع واحدهای ساختمانی نورونها هستند، با سایز هیپوکامپ بزرگتر، حافظهی بهتر و خطر کمتر ابتلا به آلزایمر ارتباط دارند.
تحقیقات جالب دیگری در زمینهی نوروساینس به خوبی نشان میدهند که چگونه تغییرات سادهای در سبک زندگی میتواند باعث رشد بیشتر هیپوکامپ شود. برای مثال، کاهش میزان استرس و مدیتیشن میتواند باعث رشد چشمگیر هیپوکامپ شود. در کسانی که موقع خواب دچار آپنه میشوند، درمان با دستگاه CPAP یک راه دیگر برای رشد هیپوکامپ است. (آپنه موقع خواب، بیماری است که در آن فرد به مدت 10 ثانیه یا بیشتر تنفسش قطع میشود. این افراد در خواب خُرخُر میکنند و صبحها وقتی بیدار میشوند احساس خستگی شدید دارند.) یادگیری یک زبان جدید یا به چالش کشیدن مغز با یادگیری مطالب جدید، یکی از راههای دیگر برای رشد دادن هیپوکامپ و حفظ هوش فرد در دوران پیری است.
متاسفانه هیپوکامپ به همان راحتی که رشد میکند، میتواند کوچک شود. برخی از راههایی که میتواند باعث کوچک شدن آن طی ماهها تا سالها شود عبارتند از، استرس، اظطراب، افسردگی درمان نشده، چاقی، دیابت کنترل نشده، سبک زندگی بیتحرک، خوردن فستفودها و ضربات به سر. مطالعات نشان میدهند، هر کدام از این عوامل با کاهش سایز هیپوکامپ و احتمال بیشتر ابتلا به آلزایمر ارتباط دارند.
به طور خلاصه برای اولین بار مدارک علمی قابل توجهی داریم که نشان میدهد میتوانیم بخشی از مغز، که با بالا رفتن سن کوچک و باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر میشود را، رشد بدهیم. همچنین هیپوکامپ بزرگتر میتواند از ما در برابر علائم دمانس در دهههای 70 و 80 زندگیمان محافظت کند. این مطالعات هیجانانگیز جدید به ما کمک میکنند تا مغزمان را سالم نگه داریم و تا حد ممکن از آن در برابر ابتلا به آلزایمر محافظت کنیم.