صفر تا صد چگونگی حمایت ستاد از پایاننامههای علوم شناختی
(توجه: این مصاحبه در زمستان 1399 انجام شده است)
اساساً چرا ستاد علوم شناختی از پایاننامههای دانشجویی حمایت میکند؟
زنجیرهی تبدیل علم به ثروت معمولاً از این نقطه آغاز میشود که یک ایده وارد استارتاپ یا شتابدهندهای میشود و بعد از آن بحث تجاریسازی آن آغاز میشود. ما این مبحث را کمی به عقبتر بردهایم، به جایی که افراد پایاننامههای دوره ارشد و یا دکترای خود را ارائه کردهاند. ستاد پایاننامهها و مقالات ISI را مورد حمایت خود قرار میدهد که این حمایتها در سه سطح تعریف شده است:
یک: سطح 3 که شامل پایاننامههای معمولی میشود.
دو: سطح 2 که از آن میتوان دادههای ارزشمندی را به دست آورد.
سه: سطح 1 که نتیجهی این پایاننامهها منجر به انعقاد قرارداد با شرکتهای دانش بنیان و در نهایت تولید محصول میشود.
نکتهی مهم در مورد این پایاننامهها تفاوت در میزان حمایت از آنها است که اختلاف زیادی بین پایاننامههای سطح 2 و 3 با سطح 1 وجود دارد.
با این وجود سیاست ستاد تنها حمایت از پایاننامهها نیست و اگر کسی مقالهی ارزشمندی ارائه کرده باشد، میتواند امیدوار به حمایت از سوی ستاد تا کسب نتیجهی مطلوبش باشد، البته بعضاً مقالات منتج از پایاننامهها نیست و یا گاهی از سوی اعضای هیات علمی دانشگاهها ارائه شده است که ستاد از این مقالات هم حمایت میکند. هدف ستاد قرار گرفتن این مقالات در چرخهی تولید ثروت است؛ هر چند همیشه هم این اتفاق نمیافتد.
پایاننامهها و مقالات چه ویژگیهایی باید داشته باشند تا مورد حمایت ستاد قرار بگیرند؟
پایاننامهای که در دانشکده پروپوزال آن تصویب شده، داوری علمی آن انجام شده است. درخصوص مقالات هم پیش از چاپ تمامی آنها داوری شدهاند، ما در ستاد در واقع تنها موردی که بررسی میکنیم این نکته است که آیا مقاله و یا پایاننامه در حوزه علوم شناختی قرار میگیرد یا نه.
البته پایاننامهها باید یک ویژگی داشته باشند که از تاریخ تصویب پروپوزال آن بیشتر از 3 ماه نگذشته باشد. درخصوص مقالات هم نباید بیشتر از یک سال از تاریخ چاپ آنها گذشته باشد.
ستاد تا به امروز بیش از 1000 پایاننامه در مقطع ارشد و دکتری را مورد حمایت قرار داده است که این عدد در بخش مقالهها بسیار بیشتر است.
البته این نکته را باید یادآور شوم که ما تمامی پایاننامههایمان را در ابتدا سطح 3 در نظر میگیریم، اما از آنجایی که طبق آییننامه ستاد پرداختهای ما مرحلهای است، بعد از دفاع که مرحلهی آخر میباشد، سطح پایاننامهها مشخص میشود و اگر اختلاف سطحی بعد از دفاع به وجود بیاید، رقم پرداختی اصلاح خواهد شد.
آیا این حمایتها تنها در سطح کارشناسی ارشد و دکتری است؟
بله چون اساساً بحثهای پژوهشی و ارائه پایاننامهها در مقطع ارشد و دکتری اتفاق میافتد، حمایتها تنها برای این دو مقطع است، اما در مقطع کارشناسی نیز ما پذیرای مقالات ارائهشده هستیم.
مقالات و پایاننامههایی که صرفاً در حوزه روانشناسی و یا علوم اعصاب باشند از طرف ستاد مورد حمایت قرار میگیرند یا خیر؟
خیر. تنها اگر در حوزه روانشناسی شناختی و یا علوم اعصاب شناختی باشد، مورد حمایت قرار میگیرد.
فرآیند حمایت ازپایاننامهها و مقالات به چه صورت است؟
درخصوص پایاننامهها، دانشجو پس از تصویب پروپوزال خود در دانشگاه سه ماه فرصت دارد تا به ستاد مراجعه و در پرتال ستاد ثبتنام خود را انجام دهد. البته استاد پایاننامه نیز باید این ثبتنام را انجام دهد. در کل تمامی افراد حاضر در پایاننامه باید مشخص شوند، چراکه در مرحله پرداختها تمامی افراد حاضر در پایاننامه سهمی دارند و به دلیل اینکه ستاد سهم هر شخصی را جداگانه پرداخت میکند، بنابراین تمامی افراد باید مجزا ثبتنام کنند.
در مرحلهی اول دانشجو باید سند ثبت پروپوزال خود را ارائه کند. بعد از این مرحله پایاننامه، با شرایطی که قبلاً ذکر کردم، بررسی میشود تا مشخص شود در حوزه علوم شناختی هست یا نه. اگر پایاننامه بیش از پنجاه درصد ارتباط با علوم حوزه شناختی داشته باشد، مورد حمایت قرار میگیرد. برای پایاننامههای در مقطه دکتری 25 درصد و برای ارشد 30 درصد پیشپرداخت خواهیم داشت. همزمان با اجرای پروژه در مقطع کارشناسی ارشد با اعلام پیشرفت 70 درصدی، که مورد تأیید استاد راهنما باشد، پرداختی دوم صورت میگیرد، که این موضوع برای پایاننامههای مقطع دکتری با پیشرفت 50 یا 75 درصدی قابل اجراست. بعد از دفاع یا همان مرحله آخر سطح پایاننامه مشخص میشود تا سهم اساتید و پرداخت نهایی صورت گیرد، منتهی این مرحله باید در پرتال ثبت شود. انتظار و یا شرطی که ما در این مرحله داریم این است که باید پایاننامه در یک همایش و یا سمینار ارائه شود، حالا به صورت پوستر و یا شفاهی. نیازی به چاپ مقاله در این مرحله نیست. در واقع ستاد انتظار دارد به ازای حمایتی که از پایاننامهها انجام میدهد، دستاوردهای آن ارائه شود تا دیگران نیز امکان استفاده از آن را داشته باشند. بنابراین یک گواهی شرکت در همایش در این مرحله نیاز است که تاریخ آن طبق آییننامه ستاد میتواند 6 ماه بعد یا قبل از دفاع باشد.
البته در یکسال اخیر و با توجه به شیوع ویروس کرونا و از آنجایی که امکان حضور در بسیاری از همایشها و کنفرانسها وجود ندارد، ارائه پایاننامهها در سمینارهای مجازی نیز مورد قبول است.
البته برای دانشجویانی که در مرحله دوم بودند جایگزین دیگری نیز در نظر گرفتیم، مانند حضور در چالش COGTALK که با پخش ویدئوهای 3 تا 5 دقیقهای صورت گرفت.
امسال در شرایط کرونا، شرکت در چالش سخنرانیهای علمـــی ترویجی COGTALK جایگزیــــن گواهی ارائهی دانشـــجویان در سمیــنارها شد.
چقدر این حمایتها منجر شده تا دانشجویان برای ارائه پایاننامه علوم شناختی را انتخاب کنند؟ و آیا این باعث شده تا از سایر دانشگاهها پایاننامه داشته باشید؟
حمایتهای ستاد از پایاننامههای علوم شناختی از سال 92 آغاز شد و اگر نمودارهای سالهای گذشته را بررسی کنیم، روند پایاننامهها به شدت صعودی بوده است؛ به طوری که در سال 92 حدوداً 20 پایاننامه ارائه شد، اما ظرف 8 سال گذشته مجموع پایاننامهها به بیش از هزار پایاننامه رسیده است.
ستاد در بحث پایاننامهها و مقالات به رشته و یا دانشگاه دانشجو توجهای ندارد و مهم موضوع پایاننامه است که باید در حوزه علوم شناختی باشد. درواقع هدف ما مهاجرت از رشتههای دیگر به سمت علوم شناختی است.
ما پایاننامههایی از دانشجویان رشتههای برق یا مکانیک داشتیم و همچینین از دانشجویان گروه مدیرت و روانشناسی.
دانشگاههایی هستند که علوم شناختی ندارند، اما پایاننامههایی با موضوع علوم شناختی ارائه میکنند؛ مانند دانشکده فنی دانشگاه تهران، علم وصنعت، امیرکبیر، شهید بهشتی، علوم پزشکی تهران و یا حتی از بعضی از دانشگاههای آزاد و پیام نور نیز پایاننامه دریافت کردهایم.
حمایتهای ستاد از پایاننامههای حوزه علوم شناختی از سال 92 آغاز شده است و مجموع پایاننامههای ثبتشده از 20 پایاننامه در سال 92 به بیش از 1000 پایاننامه در سال 99 رسیده است.
برنامه اصلی ستاد برای سال 1400 چیست؟
ستاد تصمیم دارد تا در سال آینده حمایتهای خود را به میزان چشمگیری افزایش دهد که این مصوبه در مرحله تصویب نهایی قرار دارد و به زودی خبر آن از طریق سایت ستاد اعلام خواهد شد.
منبع: مجله مغز و شناخت، شماره 16، زمستان 1399