همانطور که می دانید، هنگامی که یک زن باردار می شود، بدن او دستخوش تغییراتی می شود که او را برای بارداری آماده می کند. مطالعات جدید در حوزه مغز پیشنهاد می کند که مغز یک زن نیز با بارداری دستخوش تغییراتی می شود که ممکن است به آمادگی او برای والد شدن کمک کند.
مطالعات نشان دادهاند که چندین ناحیه از مغز مادر در ماههای پس از تولد تغییر کرده و حتی رشد میکند. مهمتر از همه، مناطقی که بیشترین تغییرات در آنها مشاهده می شود، کارکردهای مهمی را برای والدین انجام می دهند.
برای مثال، گروهی از محققان با استفاده از fMRI اسکنهای مغزی را از مادران قبل و بعد از زایمان جمعآوری کردند تا بررسی کنند که آیا مغز آنها قبل و بعد از بچهدار شدن به شکل قابل توجهی تغییر کرده است یا خیر. محققان دریافتند که ساختار مغز مادران در واقع دستخوش تغییرات ماندگار و قابل توجهی شده و این تغییرات حداقل تا دو سال پس از زایمان زنان باقی ماندند.
مهمتر از همه، بخش هایی از مغز آنها که بیشترین تغییر را داشت، قسمت هایی بود که وقتی مادران به عکس های نوزادان خود نگاه می کردند فعال می شدند. محققان فکر می کنند که این تغییرات ممکن است به زنان کمک کند تا به نیازهای عاطفی نوزاد تازه متولد شده خود توجه بیشتری نشان دهند.
شواهد نشان می دهد که تغییرات مشابهی در مغز پدران نیز رخ می دهد. گروه دیگری از محققان دریافتند که پدر و مادر شدن برای اولین بار چیزی را که آن ها “شبکه مراقبت از والدین” می نامند، در مغز فعال می کند و مناطقی که بیشترین مسئولیت را برای پردازش عاطفی، درک اجتماعی و همدلی دارند، درگیر می کند. نکته مهم این است که این شبکه هم در مادران و هم در پدران پس از بچه دار شدن فعال می شود و در حالی که این تغییرات عمدتاً به صورت بیولوژیکی برای مادران ایجاد می شود، برای پدران، میزان تجربه مراقبت مستقیمی که با نوزادان خود داشتند با میزان فعالیت شبکه مراقبت والدین مرتبط بود.
علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تغییرات در مغز پس از زایمان، نه تنها برای افزایش حساسیت به نیازهای نوزادان عمل میکند، بلکه بدن را آماده میکند تا در صورت بروز مشکل، وارد عمل شود. مطالعه اخیر روی بیش از 700 مادر و نوزادانشان در 11 کشور مختلف نشان داد که به طور جهانی، مادران به سرعت به شنیدن گریه نوزادشان واکنش نشان می دهند، به آنها نزدیک تر می شوند و برای تسکین ناراحتی با آنها صحبت می کنند. دادههای مغزی اضافی جمعآوریشده سه کشور از این کشورها (ایالات متحده، چین و ایتالیا) نشان میدهد که مناطقی از مغز مادران که بدن را برای عمل آماده میکنند، بلافاصله پس از شنیدن گریه نوزادشان، هم برای مادران تازه کار و هم برای مادران با تجربه فعال میشود.
بنابراین، این تغییرات عاطفی می توانند بسیار خوب عمل کنند و به والدین جدید کمک کنند تا حساس تر باشند و سریع تر به نیازهای نوزادان خود پاسخ دهند. حساسیت و پاسخگویی والدین از عوامل اصلی پیش بینی کننده یک رابطه دلبستگی ایمن همزمان با بزرگ شدن کودک می باشد. بنابراین تغییرات اولیه در مغز والدین می تواند به ایجاد پایه ای برای روابط اجتماعی سالم کودک در آینده کمک کند.
متأسفانه، با وجود اینکه تغییرات احساسی و هیجانی ممکن است در درازمدت برای والدین اثر مثبتی داشته باشد، اما ممکن است همیشه اینگونه به نظر نرسد. در واقع، تغییرات بدنی و محیطی که برای والدین رخ می دهد میتواند جنبههای منفی نیز به همراه داشته باشد که احتمالاً باعث بروز احساس ترس و استرس در والدین می شود.
تغییرات مغزی که مادران در دوران بارداری تجربه می کنند با کاهش حافظه همراه بوده، که ممکن است توضیح دهد که چرا مادران جدید اغلب احساس فراموشی می کنند. همچنین تغییرات هورمونی می تواند مادران را مستعد افسردگی یا اضطراب پس از زایمان کند که نرخ آن در هفته های بعد از تولد افزایش می یابد.
راهکارهایی برای مادران
1 . استرس نداشته باشید
یکی از عوارض جانبی بیش از حد احساسی بودن ممکن است استرس و اضطراب باشد و این مسئله بسیار قابل درک است. والد بودن حتی بدون فراموشی و فراز و نشیب های عاطفی استرس زاست. استرس میتواند منجر به مشکلات جدی برای سلامتی از جمله درد معده و سردرد، همراه با مشکلات طولانیمدت جدیتر مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی شود. علاوه بر این، فرزندان والدین مضطرب خود در معرض خطر افزایش مشکلات عاطفی هستند. بنابراین یافتن راههایی برای کاهش استرس در صورت امکان میتواند هم برای والدین و هم برای کودک مفید باشد.
2. چرت بزنید
یکی از تغییرات اجتناب ناپذیر شیوه زندگی که همراه با بچه دار شدن به وجود می آید، کمبود خواب به خصوص در شش ماه اول پس از تولد می باشد. متأسفانه، مانند اضطراب، کم خوابی نیز می تواند اثرات منفی بر بدن و مغز داشته باشد و تحقیقات نشان می دهد که حتی مقدار متوسطی از محرومیت از خواب نیز اثراتی شبیه به مست بودن دارد. بنابراین سعی کنید تا جایی که ممکن است استراحت کنید.
3. کمک دریافت کنید
تغییرات شدید احساسی و هیجانی، به ویژه آنهایی که با افسردگی پس از زایمان مرتبط هستند، ممکن است به معنای کمک گرفتن از خانواده، دوستان یا حتی پزشک باشد. شواهد نشان داده اند که حمایت اجتماعی یا داشتن عزیزانی در اطراف میتواند به مادران کمک کند تا با تغییرات همراه با والد شدن کنار بیایند و به طور کلی به کاهش استرس و افسردگی کمک کنند.