مصاحبه با جناب آقای دکتر تلخابی؛ مترجم کتاب رشد تفکر کودکان (مبانی اجتماعی و ارتباطی)
کتاب رشد تفکر کودکان (مبانی اجتماعی و ارتباطی) به پیشنهاد ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی به فارسی برگردانده شده است. آقای دکتر علی نوری عضو هیئت علمی دانشگاه ملایر، آقای دکتر محسن میر محمد صادقی عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی علوم شناختی، آقای دکتر رمضان برخورداری عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، آقای دکتر مهدی پور محمد عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، آقای دکتر رضا مثمر عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی علوم شناختی در ترجمه این کتاب مشارکت کرده اند. خانم دکتر رضائیان و خانم صبا اصیلی نیز در این فرایند همراه و همگام گروه بوده اند.
جرمی کار پندیل، چارلی لوییس و اولریش مولر در این کتاب با رویکرد ارتباطی به رشد تفکر کودکان پرداخته اند. در این گفتگو قصد داریم کتاب رشد تفکر کودکان (مبانی اجتماعی و ارتباطی) را خدمت مخاطبان معرفی کنیم.
چرا جامعه ایران، نیازمند مطالعه چنین کتابی است؟
برای اینکه بتوانیم شرایط بهتری را برای کودکان تدارک ببینیم، باید از سیر رشد آنها آگاه باشیم. مسیر رشدی کودک ابعاد مختلفی دارد. رشد شناختی کودکان برای والدین، روانشناسان، مربیان، آموزش گران و همینطور سیاستگذاران تربیتی حائز اهمیت است. توانایی های شناختی که کودک در هر دوره سنی بدست می آورد، ابعاد ارتباطی و زبانی یا در واقع کنشی که بچه ها در قالب تعاملات زبانی با دنیای پیرامونشان برقرار می کنند، خودکنترلی، اهمیت رشد کارکردهای اجرایی در دوره کودکی و رشد اخلاقی، مواردی هستند که در این کتاب پوشش داده شده است. کتابی که با این جامعیت ابعاد رشدی مربوط به تفکر را بررسی کرده است می تواند درس نامه مناسبی برای دانشجویان رشته روانشناسی و روانشناسی تربیتی باشد. از آنجایی که آگاهی از مبانی رشد یکی از مهمترین ارجاعات ما برای پیدا کردن چهارچوب بهینه تربیت کودکان است، دانشجویان علوم تربیتی و تعلیم و تربیت نیز می توانند از مطالب کتاب بهره مند شوند.
نویسندگان معتقدند کتاب حاضر با رویکرد منحصر به فرد رابطه ای-فرایندی، تدوین شده است. نگاه آنها این است که رشد تفکر در بستر اجتماعی و در تعاملات ما با دنیای پیرامون اتفاق می افتد. نقطه تمایز این کتاب نوع نگاه به شناخت و تحول آن در جریان زندگی است. در پارگراف دوم صفحه ۱۵ کتاب، نویسنده جمله عجیبی از دونالد وینیکات می نویسد:
چیزی شبیه به کودک وجود ندارد.
منظور او از این عبارت این است که کودک نمی تواند جدا از جهان پیرامون وجود داشته باشد. او همواره در شبکه پیچیده ای از روابط با دیگران قرار دارد، روابطی که برای بقا حیاتی هستند. بنابراین فهم اینکه تعاملات اجتماعی چگونه فرایند رشد تفکر کودک را تحت تاثیر قرار می دهد، شاید ضرورتی بود که باعث شکل گیری همکاری برای ترجمه این کتاب شد.
مخاطب کتاب چه کسانی هستند؟
دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته های روانشناسی، روانشناسی شناختی، علوم تربیتی، روانشناسی تربیتی و در مجموع کنشگران تربیتی مخاطب این کتاب هستند. برنامه ریزان درسی، سیاستگذاران تربیتی و گروه هایی که درباره شرایط تربیتی و محیط تربیتی کودکان تصمیم می‌گیرند نیز می توانند از مطالب کتاب استفاده کنند. کتاب نشان می دهد که کودکان چگونه در تعامل با جهان پیرامون رشد می کنند. بنابراین مطالعه آن برای همه دست اندرکارانی که دغدغه کودکی دارند و برای بهزیستی کودکان تلاش می کنند مفید خواهد بود.
کتاب مبانی تفکر کودکان یک کتاب نظری است. محتوای کتاب نتایج تحقیقات انجام شده برای فهم تحول شناختی کودکان را ارائه می کند. خواننده می تواند متناسب با حوزه تخصصی خود مبانی نظری را مطالعه کند. مثلا فرایند رشد زبان، آگاهی آموزگاران زبان را افزایش می دهد یا سیر رشد اخلاقی کودک، برای توسعه برنامه های تربیت اخلاقی کودکان کاربردی خواهد بود.
با درک اهمیت جنبه های اجتماعی و ارتباطی حیات در رشد تفکر، چه تغییراتی در شیوه آموزش و پرورش کودکان اعمال خواهیم کرد؟
مطالعه رشد کودک با رویکرد ارتباطی و اجتماعی شرایط تربیتی را برای کنشگران تربیتی تغییر می دهد. به همین دلیل در گفتمان جدید تربیت، به جای آموزش و پرورش مستقیم کودکان، از خلق محیط یادگیری یا ایجاد بستر تعاملی مناسب کودک با جهان پیرامون صحبت می شود. به طور مثال در بحث یادگیری زبان، به این می پردازیم که کودک چه تعاملات زبانی دارد و چگونه محیط می تواند نقش فعال تری در بهبود مهارت های زبانی او داشته باشد.
سخن پایانی.
از فرصت گفت و گویی که فراهم ساختید، متشکرم. در پایان اگر به عنوان یک متخصص تعلیم و تربیت بخواهم اهمیت آگاهی از رشد را برجسته کنم؛ شما را به تعریف تربیت ارجاع می‌دهم:
تربیت، هدایت جریان رشد فرد است.
تا زمانی که ندانیم ابعاد رشدی زبان، اخلاق، تفکر، کارکردهای اجرایی و سایر موارد ارتباطی و اجتماعی چگونه اتفاق می افتد، هدایت ما اقدام موثری نخواهد بود یا دست کم راهنمایی هایمان، راهنمایی واقع بینانه ای به حساب نمی آید.
به همین خاطر همه کنشگرانی که با کودک سر و کار دارند را به مطالعه این کتاب دعوت می کنم تا در یک ساختار واقع بینانه از تحولات دنیای ذهن و مغز، فرصت اثرگذاری بهتری را خلق کنند.
