کارکردهای اجرایی برای کودکان 3 تا 5 سال
کارکردهای اجرایی و خودتنظیمی کودکان در این سن به سرعت رشد میکند. بنابراین مهم است در این بازه سنی فعالیتهای کودک با مهارتهای او هماهنگ باشد. کودکان کوچکتر در یادگیری اصول و قوانین به کمک بیشتری نیاز دارند در حالی که کودکان بزرگتر میتوانند به شکل مستقلتری این اصول را یاد بگیرند. در نهایت هدف این است که کودکان در یادگیری قواعد بازی کمتر به بزرگسالان تکیه کنند، بنابراین زمانی که بهنظر میرسد کودک آمادگی لازم را دارد، سعی کنید در این موارد کمتر حمایتشان کنید.
در طول بازی خیالی، کودکان برای هدایت اعمال خود قوانینی را تعیین میکنند. آنها همچنین ایدههای پیچیده ای در ذهن دارند و اعمال خود را بر اساس این قوانین تنظیم مینمایند و انگیزه ها یا اقدامات بی ربط را مهار میکنند. کودکان اغلب ایدهی این نوع از بازی را از زندگی روزمره خود میگیرند (مانند رفتن به مطب پزشک)، در این بازی کسی که نقش دکتر را دارد مانند دکترها نجات دهنده و آرام کننده رفتار میکند، کسی که نقش بیمار را دارد مانند بیماران ترسیده و ناراحت است و کسی که نقش والدین را دارد همانند والدین نگران و پیگیر فرایند درمان هستند. بچه ها در این بازه سنی تمایل به بازی های گروهی دارند. در خلال بازیهای گروهی کودکان یاد میگیرند تا رفتار یکدیگر را نظم دهند. نظم دهی به رفتار دیگران گامی مهم در نظم دهی به هیجانات خود است.
روش هایی برای تقویت بازی های خیالی کودکان :
- کتاب خواندن، دیدن فیلم و کلیپهای متنوع و سفر رفتن
- استفاده از اسباب بازی ها و عروسک های متنوع تا کودکان نسبت به بازیهای خیالی ترغیب شوند. بهتر است برای بچههای کم سن از لوازم واقعیتر استفاده کرد (برای مثال استفاده از تیوب دستمال توالت برای آتل دست شکسته). استفاده از اشیاء موجود به روشی جدید به انعطاف پذیری شناختی کودک کمک میکند.
- اجازه دهید تا کودک خودش اسباببازی های مورد نیازش را برای بازی تهیه کند، برای این کار کودک باید درک درستی از آنچه مورد نیاز است داشته باشند، اطلاعات مواد و لوازم مورد نیازشان را به خاطر سپارد و بدون حواسپرتی آنها را تهیه نماید. برای این کار کودک باید از توجه انتخابی، حافظه کاری و برنامه ریزی استفاده کند.
- برنامه ریزی برای بازی میتواند روش خوبی برای سازماندهی بازی باشد. برنامهریزی بازی به آن معناست که در ابتدا کودکان فکر کرده و سپس براساس آن اقدام میکنند. در طی این فرایند آنها کنترل و بازداری را میآموزند. برنامه ریزی برای بازیهای دسته جمعی کودکان را ترغیب به بازی با یکدیگر میکند. در این فرایند آن ها باید قوانی نبازی را به خاطر سپرده و درحین بازی پیاده سازی کنند. این کار علاوه بر تقویت مهارت حل مسئله اجتماعی، مهارتهای گفتاری کودکان را هم تقویت میکند.
کودکان عاشق داستان سرایی هستند. اولین داستانهای آنها از مجموعه داستانهای مرتبط به هم تشکیل شده است اما فاقد ساختاری یکپارچه و منظم است. با تمرین بیشتر آنها میتوانند داستان های منسجم و پیچیده تری بگویند، با پیچیده تر شدن داستان سرایی کودکان، آنها بهتر میتوانند اطلاعات را در حافظه کاری خود نگه داشته و بر اساس آن بازی کنند.
روش هایی برای تقویت داستانسرایی کودکان:
- از کودک بخواهید تا برایتان داستان بگوید، سپس داستانشان را با کمک یکدیگر یادداشت کنید و آن را برای کودک بخوانید. بازخوانی داستانهایی که کودکان ساخته اند به آنها در سازماندهی و توجه به جزئیات بیشتر کمک میکند.
- کودکان را به داستان سرایی گروهی ترغیب کنید، به این شکل که یک نفر داستانی را شروع کرده و کودکان دیگر به ترتیب هرکدام بخشی را به آن اضافه میکنند این کار به توجه، حافظه کاری و خود کنترلی کودک کمک میکند.
- از کودکان بخواهید تا بر اساس داستان خود بازی کنند، با این کار آنها یاد میگیرند بر اساس ساختار داستان نقش بازی کنند، کلیت داستان را به خاطر سپارند و تکانه های خود را کنترل کنند.
آوازها و بازی ها
بازی هایی که در آن آوازی خوانده میشود به تقویت کارکردهای اجرایی کمک میکند، به این دلیل که کودکان باید براساس ریتم خاصی حرکت کنند و حرکات خود را با کلمات آواز تطبیق دهند. همه ی این فعالیتها به وسیله ی حافظه کاری و مهارت بازداری کودک انجام میشود. مهم است که این بازیها برای کودکان پیچیدگی لازم را داشته باشد تا علاوه بر جذابیت، چالش برانگیز هم باشد.
- برای کودک فرصتی فراهم کنید تا خود را به لحاظ فیزیکی به چالش بکشد، برای مثال با لی لی کردن، حفظ تعادل و بالارفتن از ارتفاعهای ایمن و… .
- کودکان را به انجام حرکات آهسته تری مانند یوگا ترغیب کنید، حالت های بدنی که نفس کشیدن آهسته را شامل میشوند، به حفظ توجه و تمرکز کودک کمک میکند.
- آهنگی پخش کنید و از کودک بخواهید که خیلی سریع و یا خیلی آهسته بر روی موزیک برقصد، برای چالش بیشتر میتوانید آهنگ را قطع کنید و از کودک بخواهید با قطع آهنگ حالت خود را حفظ کند.
- بازیها و فعالیتهای آهسته
بازی های جورچین و دسته بندی کردن اشیاء هنوز هم سرگرم کننده هستند، اما اکنون میتوان از کودکان خواست تا اشیاء را به شیوه ی جدیدی دسته بندی کنند. این کار انعطافپذیری شناختی آنان را تقویت میکند. برای این کار میتوانید از آنها بخواهید ابتدا اشیاء را براساس شکل و سپس بلافاصله بر اساس رنگ دسته بندی کنند.
- پازل های با پیچیدگی بالا میتوانند برای کودکان این سن چالش برانگیز باشند و مهارت حافظه فعال دیداری و برنامه ریزی آنان را ارتقا دهد.
- آشپزی کردن به کمک بزرگسال برای کودکان در این سن نیز میتواند بسیار سرگرم کننده باشد، برای این کار آنها باید حافظه فعال خود را به کار بگیرند و در حین کار توجه متمرکزی داشته باشند.