تفکر آشکار، یادگیری پایدار
این نکات به معلمان کمک میکند تا با تقویت فراشناخت در دانشآموزان، به آنها نشان دهند چقدر در یادگیری پیشرفت کردهاند
معلمان زمانی بهترین نتیجه را از یادگیری میگیرند که استراتژیهای خود را با مثالهای ملموس به دانشآموزان نشان دهند. همچنین، تشویق دانشآموزان به آشکارکردن فرایند تفکرشان، به شناسایی نقاط قوت و تعیین گامهای بعدی برای یادگیری عمیقتر کمک میکند. یادگیری آشکار معمولاً برای تکالیف نوشتاری است، اما میتواند مهارتهای شفاهی را نیز در برگیرد، بهویژه در سالهای ابتدایی مدرسه. گوشدادن به دیگران باعث میشود بهتر درک کنیم که دانشآموزان چگونه به مسائل فکر میکنند. در ادامه، چند روش برای تقویت یادگیری آشکار آمده است.
مدلسازی توسط معلم
معلمان گاهی از نمونه کارهای واقعی دانشآموزان برای یادگیری بهتر استفاده میکنند. مثلاً یک متن از دانشآموزی را به کلاس نشان میدهند، بدون ذکر نام (مگر با اجازه دانشآموز). سپس یک جدول ارزیابی با معیارهای مختلف مثل محتوا، مرتب نويسي، خلاقیت، و دقت نوشتار را طراحی کرده و در اختیار دانشآموزان قرار میدهد. معلم ابتدا خود نشان میدهد که چگونه باید یک متن را ارزیابی کرد، سپس دانشآموزان به گروههای کوچک تقسیم میشوند و با هم بحث میکنند که متنهایی که معلم در اختیار آنها قرار داده است، در کدام بخش از جدول ارزیابی قرار میگیرد. این کار به آنها کمک میکند بفهمند نوشتههای خوب چه ویژگیهایی دارد و چطور میتوانند متنهای خود را بهتر کنند. این روش در درسهای دیگر مانند ریاضی نیز کاربرد دارد، بهنحویکه دانشآموزان روشهای مختلف حل مسائل را از طریق انطباق با جدول ارزیابی بررسی میکنند.
مدلسازی تعاملی
یعنی نشاندادن نحوه انجام یک مهارت که کمک میکند مهارتهایی مانند همکاری، ارتباط اجتماعی و مهارتهای تحصیلی بهتر فهمیده و تمرین شود. برای مثال:
1.گفتوگوی دو نفره
معلم یا دانشآموزان گفتوگوی مؤثری را نمایش میدهند تا نشان دهند يك گفتگوي خوب چه ويژگيهايي دارد، سپس کلاس درباره نکات مثبت و منفي آن صحبت میکند. بعدازاین نمایش، دانشآموزان خودشان تمرین میکنند و معلم بازخورد میدهد. این کار با تمرین بیشتر، بهتر میشود.
2.خواندن با صدای بلند برای تقویت تفکر
اگر معلم هنگام خواندن یک متن، افکار خودش را با صدای بلند توضیح دهد (مثلاً: «اینجا نویسنده میخواهد نشان دهد که...» یا «این جمله کمک میکند بفهميم موضوع اصلی چیست.») دانشآموزان یاد میگیرند که چطور متن را تحلیل کنند و ایده اصلی را پیدا کنند. نکته قابلتوجه آن است که معلم باید مطمئن شود که این توضیحات به سطح درسی دانشآموزانش نزدیک و درعينحال کمی چالشبرانگیز است تا چیزهای جدید یاد بگیرند. این روش به دانشآموزان کمک میکند هم بهتر فکر کنند، هم مهارتهای ارتباطی و درک مطلب خود را تقویت کنند.
3.تفکر آشکار دانشآموزان
وقتی دانشآموزان افکار خود را آشکار میکنند، نشان میدهند که چگونه به یک مسئله فکر کرده یا یک موضوع را درک کردهاند. این کار به معلمان و دانشآموزان کمک میکند تا سطح یادگیری بهتر درک شده، نیازهای دانشآموزان دقيقتر تشخیص دادهشود، نقاط قوت و ضعف شناسایی و بازخورد مناسب از سمت معلم دادهشود. همچنین، این فرایند باعث افزایش اعتمادبهنفس، رشد شخصی و یادگیری مؤثرتر دانشآموزان خواهدشد.
چگونه معلمان میتوانند تفکر دانشآموزان را آشکار کنند؟ معلمان باید مشخص کنند کدام جنبههای یادگیری باید آشکار شوند و سپس روشهایی ارائه دهند تا دانشآموزان بتوانند تفکرات خود را بهنمايش بگذارند. این روشها باید با استانداردهای آموزشی و نوع فعالیتها هماهنگ باشند. مثالهایی برای آشکارکردن تفکر دانشآموزان:
1. حاشیهنویسی
دانشآموزان میتوانند قسمتهای مهم را خط بکشند، برجسته کنند یا در حاشیه كتاب یادداشت بنویسند. این کار نشان میدهد چه بخشهایی از متن توجه آنها را جلب کرده و چگونه اطلاعات را سازماندهی میکنند.
2. نمایش افکار ریاضی
در ریاضی، دانشآموزان میتوانند مراحل حل مسئله را بنویسند یا توضیح دهند. گاهی توضیح شفاهی راهحل، دقیقتر از نوشتن آن است و برای درک روشهای پیچیدهتر ضروری است.
3. شفافسازی نوشتههای دانشآموزان و اهمیت آن
برای اینکه نوشتههای دانشآموزان واضحتر و بهتر دیده شوند، باید اصلاحاتی که روی آنها انجام میدهند کاملاً مشخص باشد. یکی از روشهای مؤثر، استفاده از نشانگرهای رنگی برای نشاندادن تغییرات است. مثلاً اگر دانشآموز یک جمله را بازنویسی کرده یا املای کلمهای را درست کرده است، میتواند این تغییر را با یکرنگ مشخص، نشان دهد. این کار کمک میکند که هم خود دانشآموز تغییرات را بهتر ببیند و هم معلمان و والدين بتوانند پیشرفت او را بهوضوح مشاهده کنند.
چرا این روشها مؤثر هستند؟
گوشدادن به تفکرات دانشآموزان و فراهمکردن فرصت برای بیان آنها به معلمان کمک میکند تا چالشها و موانع یادگیری را شناسایی کرده و روشهای مؤثرتری برای رشد دانشآموزان ارائه دهند. این فرایند به دانشآموزان کمک میکند تا مسئولیت یادگیری خود را به عهده بگیرند. آشكاركردن تفكرات باعث تقويت فراشناخت در دانشآموزان میشود. آنها ياد میگیرند كه درباره روشهای يادگيري خود فكر كرده و آنها را بهبود دهند. همچنين افزايش اعتمادبهنفس از طريق تأیید تلاشهایشان به دانشآموزان كمك میکند تا در آينده موفقتر باشند. اين روشها مهارتهای ضروري براي مقابله با چالشهای دنيايي بزرگتر را در دانشآموزان تقويت میکند. بهطورکلی، تأکید بر آشکارسازی تفکرات و فرایند یادگیری، گامی اساسی برای رشد مهارتها و ایجاد نسلهایی توانمند و مستقل است.
